Törebilim 2

Spinozayi gercek felsefi degeri icinde yeniden diriltenler Goethe ve Alman idealistleri oldu. Fichte Spinozayi ciddi olarak inceledi ve felsefesinin törel vurgusu Spinozayi animsatir. Hegel Bir felsefeci olmak icin ilkin bir Spinozaci olmalisiniz; eger Spinozaciliginiz yoksa, bir felsefeniz de yoktur derken, Schelling Spinozaciligin derinliklerine dalmamis hic kimsenin felsefede tam ve gercek bilgiye erisemeyecegini söylüyordu. Descartes ile birlikte Spinozayi Avrupada modern felsefenin kurucusu olarak, ve felsefesini kendi felsefelerinin ruhu olarak kabul ettiler. Bilginin bir kez daha keyfi düsünürlerin düsünce ucusmalarinin ötesinde yattigini, Yöntem, Dizge, Tanitlama sorunlarinin Bilginin bütün bir yazgisini ilgilendiren baslica sorunlar oldugunu kabul ettiler. Insan ussal törel varolusa yeteneklidir, ama bunu ancak gökten ya da yerden buyruk almaksizin, ve Gercegi yalnizca kendi Usu ile, kendi Duyuncu ile bularak basarabilir. Ahlak ancak insanin Özgürlük ile bir olan Duyuncundan dogdugu ölcüde gercek Ahlaktir; ya da, insan ancak iyi ve kötü, dogru ve egri olani ussal Duyuncu ile ayirdedebiliyorsa gercekten moral bir varliktir. Bunu ancak Gercegi bilebilirse, ancak kuskuda ve bilgisizlikte takilip kalmazsa yapabilir. Eger yapamazsa anlamsiz, sacma, gereksiz bir hicliktir. Modern dönem Özgürlük dönemidir yalnizca despot icin degil, yalnizca efendiler icin degil, ama evrensel olarak. Modern dönemin kavrami Avrupali ve Afrikali ve Asyali icin, bütün bir insanlik icin gelisme, kendini cirkin, kötü, bilgisiz kültür bicimlerinden kurtarma, kendini gercek kendisi yapma süreci olmasinda yatar ve bunun biricik olanagi insanin ne yerin ne de gögün kulu olmadiginin, özgür oldugunun bilincine varmasidir. Spinozanin ussal etigi kuskucu-bilgisiz Aydinlanmanin yararci etiginin de insan Özgürlügü ile bagdasmadiginin, bir hirs ve dürtü etigi oldugunun, bir etik olmadiginin, törelligin ancak Us üzerine duyanirsa Törellik oldugunun tanitlamasidir.