Doga ve Yasam

Alfred North Whiteheadin 1933te Chicagoda verdigi iki konferanstan olusan bu eser, dogadaki degisimler ve süreklilikler arasindaki iliskiselligi ve bütünsel bir yasam mefhumunun temellerini konu aliyor. Birinci konferansta Whitehead, dogayi, ortodoks ögretiler dedigi klasik mekan anlayislari disindaki bir düsünce sahnesinde yeniden düsünmenin olanaklarini arastiriyor. Klasik mekan anlayislarinin ve genel olarak atomcu ögretinin bos mekan ile onu dolduran madde zerreleri arasinda kurdugu baglantinin zayifligini sergiledikten sonra, faaliyet ve sürec eksenlerine oturan bir doga mefhumu gelistiriyor. Bu yeniden düsünme, dogayi bir sürec olarak kavrama girisiminde duyu-algisini temel hareket noktasi olarak aliyor ve modern ontolojinin bazi ana dayanaklarina itiraz ediyor. Doga, kendini, birbirinden tecrit edilmis varliklarin yigini olarak degil, kendini ifade etme sürecleri icerisinde baskalasan iliski öbekleri biciminde sunar. Buradaki kritik nokta, Whiteheadin hal dedigi ve onun ontolojisinin kurucu kavramlarindan biri olan bu öbeklerin birbirlerine mekan ve zamanda sagladiklari acikliktir.Bu elestiri ve argümanlarla baglantili olarak ikinci konferansta iliskisel bir yasam mefhumu gelistiren Whiteheade göre doga ile yasam, modern felsefenin baslangicindan beri bir bölünme icine sokulmustur. Özne, kendini, bedeninden ve maddi dogadan bagimsiz bir varlikmiscasina kurmustur. Degerler dünyasi ile maddi dünya arasina asilmaz sinirlar cekilmistir. Ancak bu bölünmeyi asmanin araclari düsüncede mevcuttur ve Whitehead bu araclari organizma felsefesi etrafinda gelistirir. Bunun icin ilkin amac ile sürec arasindaki organik bag kesfedilmelidir. Bedeni yok sayan felsefi gelenegin ruhsuzlastirdigi dünya, sürec ve faaliyet olarak kavranmalidir. Iste yasam, ancak o zaman, icerisinde dinamik bir evren ilkesi seklinde isleyen karsilikli baglantilar ve bir dayanisma blogu olarak anlasilabilir.