Hayy bin Yakzan Hakikatin Pesinde

Hayy bin Yakzan, Islam Medeniyetinin insanlik alemine verdigi en güzel armaganlardan biri. Endülüslü filozof, astronomi ve tip alimi Ibn Tufeylin yaklasik 850 yil önce kaleme aldigi bu ilkörnek ve öncü eserle Büyüyenay Kitapligina kalici bir kitap daha katiliyor. Hayy bin Yakzan, konusu, mutlak hakikatin aranmasi ve bulunmasi olan sembolik bir hikayedir. Hayyin hakikat arayisi, henüz bir bebekken geldigi veya icinde dogdugu issiz bir adada kendisini emzirip büyüten Ceylanin ölümüyle baslar ve mutlak hakikati müsahede etmesiyle neticeye ulasir. Bu yolculugun iki safhasi vardir. Birinci safhada nazar akilla yapilan arastirmalar, ikinci safhada ise nefsin temizlenmesi, arindirilmasi öne cikar. Nefis terbiyesiyle Hayy, hakikati müsahede etmeye baslar ve huzura erer. Son kisimda Hayyin, Asal Absal ile karsilasmasi eserin farkli bir boyutunu olusturur. Bu karsilasma hakikati arayan talip ile hakikate ermis insan-i kamilin karsilasmasi gibidir. Sadece nazari bilgiye sahip Asal, Hayyin rehberligi sayesinde hakikate erecektir. Hayy bin Yakzan da Asal sayesinde ruhunda an be an, gün be gün akseden hakikatleri, onun bilgisine sahip bir dost yoluyla baska bir sekilde yeniden elde edecektir. Hayy bin Yakzan, Islam dünyasindan daha fazla Batida etkili olmustur. 15. yüzyilda ilk Latince cevirisinden sonra, zaman icinde bircok cevrileri yapilan Hayy bin Yakzani Holllanda diline ceviren ve eserden büyük bir hayranlikla bahseden Spinozadan baslayarak 17. ve 18. yüzyilin batili filozoflari, onun actigi cigirdan, aydinlattigi evren ve insan algisindan etkilenerek görüslerini dile getirdiler. Ada romani olarak adlandirilan türün ortaya cikmasinda Hayy bin Yakzanin öncü ve ilham verici bir eser oldugu bilinmektedir. Thomas More Ütopyayi, Francis Bacon Yeni Atlantisi ve Daniel Defoe da Robinson Crusoe yazarken hep ondan etkilendiler ve ilham aldilar.